Organizacje pozarządowe

Stowarzyszenie czy fundacja?

Osoby, które chcą założyć organizację pozarządową często zastanawiają się jaką formę prawną wybrać.
Załóż stowarzyszenie rejestrowe jeżeli realizujesz działalność społeczną z innymi i macie wspólny cel. Do założenia stowarzyszenia (tzw. rejestrowego) potrzebnych jest minimum 7 osób i, co ważne liczebność ta musi być zachowana z uwagi na fakt, że zmniejszenie liczby członków stowarzyszenia poniżej siedmiu jest podstawą do jego likwidacji. Członkowie stowarzyszenia są jego założycielami. Stowarzyszenie rejestrowe zakłada się w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Grupa minimum 3 osób fizycznych może założyć stowarzyszenie zwykłe. Takie stowarzyszenie nie ma osobowości prawnej, nie może prowadzić odpłatnej działalności statutowej oraz działalności gospodarczej. Stowarzyszenie zwykłe powołuje się do realizacji określonego celu zazwyczaj w ujęciu lokalnym. Stowarzyszenie zwykłe zakłada się w lokalnym urzędzie, gdzie zostaje wpisane do rejestru stowarzyszeń.
Jeżeli działasz sam lub z grupą osób, która liczy mniej niż 7 osób to być może fundacja będzie najlepszą formą prawną dla twojej organizacji. Fundację zakłada Fundator. Może to być jedna lub kilka osób, ale także osoba prawna czy inna fundacja lub instytucja. Ważne, aby Fundator był w stanie ufundować kapitał na założenie i rozwój fundacji.

Czym jest NGO?

NGO to skrótowiec od angielskiego non governmental organisation, który oznacza po prostu organizację pozarządową.

Czy trzeba mieć pieniądze na założenie organizacji pozarządowej?

Przy zakładaniu stowarzyszenia kapitał na start nie jest potrzebny. Kapitałem stowarzyszenia są przede wszystkim jego członkowie. Fundacja musi obowiązkowo posiadać majątek, który przekazuje jej fundator/fundatorzy, czyli osoba/osoby zakładające fundację. Mogą to być pieniądze, nieruchomości, ruchomości lub np. papiery wartościowe. Bardzo ważne jest, aby wysokość majątku była tak określona, żeby umożliwiała rozpoczęcie działań fundacji. Jeżeli fundacja zamierza dodatkowo prowadzić działalność gospodarczą, musi na ten cel zabezpieczyć min. 1000 zł. Wówczas na działalność statutową powinna przeznaczyć także nie mniej niż 1000 zł.  W praktyce bardzo często Fundator przeznacza na kapitał założycielski kwotę 2000 zł (z podziałem 1000 zł na działalność statutową oraz 1000 zł na działalność gospodarczą). 

W mojej fundacji/stowarzyszeniu jest dużo pracy do wykonania a mało ludzi.

Zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, fundacje i stowarzyszenia mają prawo korzystać z pracy wolontariackiej. Może to być dobra metoda pozyskiwania współpracowników do organizacji na dłużej, zwłaszcza młodych. Często jest tak, że na etapie szkoły czy studiów udział w wolontariacie jest dodatkowo premiowany, jako dodatkowe punkty w rekrutacji czy do stypendium.

Trzeba też pamiętać, że jeśli umowa wolontariacka zawiązywana jest na okres krótszy niż 30 dni, należy zadbać o ubezpieczenie NNW dla wolontariusza (dla okresu dłuższego takie ubezpieczenie zapewniane jest przez państwo).

Kto zarządza organizacją społeczną? 

Sposób zarządzania zależy od formy prawnej organizacji.
W przypadku stowarzyszenia najwyższą władzą jest walne zgromadzenie członków stowarzyszenia. Obowiązkowymi organami w stowarzyszeniu są zarząd oraz komisja rewizyjna. W statucie określa się kompetencje zarządu, które są zazwyczaj ograniczone w stosunku do kompetencji walnego zgromadzenia członków. Jeżeli zaistnieje potrzeba podjęcia decyzji wykraczającej poza kompetencje zarządu, wówczas konieczne jest zwołanie walnego zgromadzenia członków. Komisja rewizyjna natomiast pełni funkcję kontrolną i powinna liczyć minimum 2 członków oraz zbierać się co najmniej raz w roku. Zakres jej działania opisuje się w statucie.

W przypadku fundacji najważniejszym organem decyzyjnym jest zarząd. Fundator ma tylko takie uprawnienia jakie zapisano w statucie fundacji.  W fundacji nie ma obowiązku powołania organu kontroli wewnętrznej (komisji rewizyjnej). Często jednak powołuje się organ doradczy w postaci rady fundacji.

Z czym wiąże się prowadzenie stowarzyszenia lub fundacji?

Zanim zdecydujesz się na założenie własnej organizacji pozarządowej powinieneś zapoznać się z prawnymi aspektami prowadzenia takiej działalności. Już na etapie rejestrowania podmiotu niezbędne będzie wykonanie wielu czynności prawnych i organizacyjnych, a sama działalność wiąże się także m.in. z prowadzeniem dokumentacji księgowej oraz raportowaniem aktywności i zmian formalnych do odpowiednich urzędów. Zanim więc zdecydujesz się na założenie i prowadzenie własnej organizacji pozarządowej znajdź stowarzyszenie lub fundację odpowiadającą twojemu kierunkowi aktywności i nawiąż współpracę jako wolontariusz lub członek. Zdobędziesz w ten sposób doświadczenie i zapoznasz się z niuansami prowadzenia organizacji pozarządowej.

O szczegółach zakładania i prowadzenia stowarzyszenia i fundacji dowiesz się z poradnika na stronie ngo.pl 

Czy w Polsce istnieją zrzeszenia organizacji pozarządowych?

Tak. Jednym z nich jest Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych z siedzibą w Warszawie, przy ul. Szpitalnej 5/3. OFOP jest zrzeszeniem niezależnym i apolitycznym, działającym od 2003 r. W zrzeszonych w OFOP organizacjach działa ponad milion osób. Federację tworzą zarówno małe, działające lokalnie stowarzyszenia i fundacje, jak i federacje regionalne oraz organizacje ogólnopolskie. Federacja ma reprezentantów w różnych zespołach eksperckich i konsultacyjnych: radach, komitetach monitorujących fundusze europejskie i polityki publiczne m.in. dot. zdrowia, ekonomii społecznej czy kultury. Prowadzi działania na poziomie międzynarodowym w ramach europejskich sieci organizacji jak. np. European Civic Forum. OFOP jest organizatorem Ogólnopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych (OFIP) odbywającego się co trzy lata od 1996 roku, największego i najstarszego święta działających społecznie osób i organizacji.

Gdzie można znaleźć literaturę na temat działalności społecznej w Polsce i na świecie?

Biblioteka Historii Społecznej (BHS) znajduje się w siedzibie Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (OFOP) w Warszawie, przy ul. Szpitalnej 5, lok. 3. BHS to księgozbiór udostępniony w celu promocji i zgłębiania historii zarówno najstarszych form samoorganizacji (bractw, cechów), jak i współczesnej roli organizacji społecznych w dziejach Polski i lokalnych społeczności. Zbiory udostępniane są w formie książek i pism drukowanych (w czytelni), jak i zdigitalizowanych zasobów i opracowań.
Link do strony BHS.

Jak poznać nowe organizacje pozarządowe?

Listę organizacji pozarządowych można znaleźć na stronie spis.ngo.pl.

Znaczna część lokalnych inicjatyw jest organizowana właśnie przez NGO. Można poszukać u źródła. Dodatkowo, warto rozejrzeć się w swojej okolicy, czy nie odbywają się wydarzenia integrujące lokalne organizacje, takie jak Festiwal Organizacji Pozarządowych w Katowicach.